Jak dobrać odpowiednie wkładki ortopedyczne

Indywidualnie wykonane wkładki ortopedyczne wspomagają leczenie niektórych chorób, zapobiegają powstawaniu bolesnych zmian skórnych oraz dzięki utrzymaniu stopy w odpowiedniej pozycji, zwiększają komfort chodzenia. Jak wybrać te właściwe aby wspomóc funkcje ruchowe stopy oraz uniknąć możliwych problemów i deformacji?

Stopy pełnią w organizmie człowieka bardzo istotne funkcje. Odpowiadają za lokomocję i utrzymywanie ciężaru ciała. Niestety wiek, niewłaściwy sposób poruszania się oraz stojący tryb życia mogą prowadzić do powstania poważnych dolegliwości. Ich przyczyną jest najczęściej nacisk i znaczne obciążenie oraz choroby, takie jak cukrzyca czy reumatoidalne zapalenie stawów. Aby je zminimalizować lub spowolnić ich rozwój należy dbać o regularną aktywność fizyczną, mającą na celu wzmocnienie mięśni narządu ruchu, a także odciążyć stopy korzystając  z indywidualnie zaprojektowanych wkładek.

Wywiad i diagnostyka stóp

Dopasowanie indywidualnych wkładek jest poprzedzone wywiadem z pacjentem oraz przeprowadzeniem badania palpacyjnego. Polega ono na uzyskaniu przez specjalistę – technika ortopedę lub fizjoterapeutę informacji na temat występującego problemu w obrębie stóp, czasu trwania oraz miejsc szczególnie bolesnych. Następnie przechodzi się do badań na specjalistycznym sprzęcie diagnostycznym.

Diagnostyka stóp daje możliwość zaprojektowania indywidualnej, odpowiednio wykonanej wkładki ortopedycznej.

Pierwsze z nich wykonuje się przy pomocy podoskopu, dzięki któremu możliwa jest ocena kształtu, wysklepienia stopy oraz prawidłowości ustawienia stawów skokowych. Do kolejnego badania używa się plantografu – urządzenia pozwalającego ustalić miejsca ułożenia poszczególnej części stopy w fazie jej kontaktu z podłożem oraz wskazanie fragmentów, w których dochodzi do największych przeciążeń. Ostatnie z nich wykorzystuje matę tensometryczną w celu zaznaczenia tych części stopy, którymi pacjent mocniej naciska na podłoże w trakcie stania, chodzenia oraz biegu. – tłumaczy Grzegorz Biernat, technik ortopeda i fizjoterapeuta w firmie protetyczno –  ortopedycznej Orto-Pes.

Diagnostyka daje możliwość zaprojektowania indywidualnej wkładki ortopedycznej, ze szczegółowym odzwierciedleniem podeszwowej części stopy oraz rozmieszczeniem elementów korygujących.

Wkładki profilaktyczne a ortopedyczne – „na co dzień”

Wkładki można podzielić na dwie grupy – profilaktyczne i ortopedyczne. Zadaniem tych pierwszych jest głównie podpora łuków stopy, bez możliwości ingerencji w jej obecny kształt -odciążenie i podparcie problematycznych miejsc. Wkładki mogą poprawić komfort użytkowania nieodpowiednio dobranego obuwia oraz wesprzeć stopę podczas chodzenia w butach na obcasie. Są więc odpowiednie dla wszystkich, którym zależy na codziennym utrzymaniu swoich stóp w zdrowiu i dobrej kondycji. Wkładki ortopedyczne korygują układ kostny (u dzieci) oraz poprzez eliminację wad stóp, zapobiegają wadom postawy. U dorosłych natomiast niwelują bóle stóp, stawów i kręgosłupa.

Zarówno wkładki profilaktyczne jak i ortopedyczne wykonuje się na potrzeby konkretnej osoby. Poza poprawą komfortu, podporą i odciążeniem, wskazaniem do ich noszenia są również wady stóp, do których zalicza się między innymi: płaskostopie podłużne i poprzeczne, paluch koślawy (haluks), koślawość i szpotawość stępu, stopa wydrążona, czy palce młoteczkowate. Zaleca się raz w roku skontrolować kondycję zdrowotną swoich stóp, a regularne badania powinny wykonywać między innymi osoby z nadwagą oraz te borykające się z zespołem stopy cukrzycowej i reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Szczególną uwagę należy poświęcić najmłodszym, u których brak doboru odpowiednich wkładek indywidualnych w przypadku wad stóp może prowadzić do poważnych zaburzeń postawy w przyszłości.

Wkładki dla dzieci

Najbardziej intensywny rozwój stóp dziecka ma miejsce w ciągu pierwszych pięciu lat życia, dlatego ważna jest ich stała obserwacja. Niepokój rodziców powinien wywołać zgłaszany przez dziecko dyskomfort. Dolegliwości mogą przejawiać się w postaci bólu odczuwanego podczas chodzenia w obrębie stóp, stawów skokowych, kolanowych, biodrowych lub rzadziej w kręgosłupie. Objawy, na które należy zwrócić uwagę to również: ułożenie kolan na kształt litery X, chodzenie na palcach lub potykanie się o własne nogi. W takich sytuacjach istotna jest konsultacja z lekarzem ortopedą, który wykona badanie i na podstawie wyników postawi odpowiednią diagnozę.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, lekarz może zalecić korzystanie ze specjalistycznych, indywidualnie wykonanych wkładek. Odpowiednio dobrana wkładka rozkłada ciężar ciała dziecka na poszczególne miejsca na stopie korygując podpierające je układy – kostny oraz mięśniowo-wiązadłowy. Należy pamiętać, że w okresie, kiedy kości się jeszcze kształtują, istnieje możliwość określonej korekcji, co może zapobiec rozwojowi takich problemów jak płaskostopie, koślawość kolan, czy kifoza piersiowa. – zaznacza technik ortopeda Grzegorz Biernat.

Kolejną grupą ryzyka są pacjenci, u których występuje znaczne przeciążanie kończyn dolnych, osoby wykonujące prace stojące oraz sportowcy.

Wkładki dla sportowców

Osoby uprawiające na co dzień sporty angażujące całą kończynę dolną powinny wyjątkowo dbać o kondycję swoich stóp. Do tej grupy zalicza się nie tylko biegaczy, ale i cyklistów, piłkarzy, czy trekkerów. W trakcie aktywności fizycznej, stopy są dużo bardziej obciążone niż podczas zwykłego chodzenia, co może prowadzić do powstania chorób przeciążeniowych w narządzie ruchu. Aby nie dopuścić do tego rodzaju zmian należy zaopatrzyć się w indywidualne wkładki ortopedyczne, które zapewnią prawidłowy rozkład wstrząsów i obciążeń stóp. Dodatkowo zwiększą dynamikę ruchu przez co zapobiegną możliwym kontuzjom.

Wkładki dla sportowców wykonane są z kilku różnych materiałów o specjalnych cechach – m.in. sprężystości wynikającej z gęstości użytych materiałów w poszczególnych obszarach wkładki. Ich baza jest komfortowa i wytrzymała, zapewnia prawidłowe obciążenie oraz stabilizację tyło- i śródstopia podczas przetaczania stopy. Materiały są dużo bardziej elastyczne i zwykle grubsze, dzięki czemu cechuje je zwiększona amortyzacja.

Wkładki dla stopy cukrzycowej

Zespół stopy cukrzycowej jest niebezpiecznym powikłaniem cukrzycy, który nieleczony może prowadzić nawet do amputacji. Choroba przejawia się zaburzeniami czucia w stopie, zmianami powierzchownymi skóry, jak rogowacenie i pękanie, trudno gojącymi się ranami, a w ostateczności owrzodzeniami i martwicą. Aby zapobiec rozwojowi choroby osoba borykająca się z cukrzycą powinna codziennie kontrolować stan swoich stóp oraz poddawać się badaniom diabetologicznym. Istotna jest również odpowiednia higiena oraz noszenie indywidualnie wykonanych wkładek ortopedycznych, które zapewnią równomierny rozkład ciśnienia podeszwowego. Ich zaletą jest z jednej strony – zapobieganie pojawieniu się modzeli, zmian deformacyjnych, owrzodzeń czy zmian troficznych skóry stóp. Z drugiej – odciążenie stóp, ułatwiające gojenie istniejących zmian i ran. A w przypadku częściowych amputacji palców czy przodostopia – uzupełnienie ubytków i zabezpieczenie delikatnej powierzchni blizny poamputacyjnej.

Podsumowując, wybór odpowiednich wkładek ortopedycznych powinien rozpocząć się wywiadem, wykonaniem odpowiednich badań oraz postawieniem właściwej diagnozy przez lekarza specjalistę. Dopiero później można rozpocząć projektowanie indywidualnie dopasowanej wkładki, odpowiednio dobranej do potrzeb dorastającego dziecka, dorosłego borykającego się z bólem kręgosłupa, sportowca, czy diabetyka.