Wkładki ortopedyczne od A do Z
Stosowanie wkładek ortopedycznych zwiększa komfort chodzenia, łagodzi bóle stóp i kręgosłupa, koryguje nieprawidłowości układu kostnego oraz zapobiega wadom postawy. Aby jednak właściwie spełniały swoje funkcje, muszą być indywidualnie dopasowane do potrzeb konkretnej osoby. Jakie są wskazania do stosowania wkładek ortopedycznych oraz jak wygląda proces ich wykonania?
Stopy to bardzo istotna część organizmu człowieka. Ich zadaniem jest nie tylko lokomocja oraz stabilne podparcie całego ciała, ale i amortyzacja podczas wstrząsów powstających w trakcie chodzenia i biegania. To właśnie od ich budowy i kondycji nierzadko zależy komfort codziennego funkcjonowania. Dlatego właściwe dbanie o stopy, a w przypadku schorzeń, wczesne leczenie, odpowiednie zaopatrzenie i rehabilitacja, są tak niezwykle ważne. Odpowiedni komfort oraz wsparcie w niektórych schorzeniach i dysfunkcjach stóp, a także całego układu szkieletowego zapewnić mogą również indywidualne wkładki ortopedyczne.
Zapraszamy do lektury artykułu, w którym opisujemy najczęstsze wskazania do noszenia wkładek ortopedycznych oraz prezentujemy, jak krok po kroku wygląda proces ich wykonania w naszej pracowni protetyczno-ortopedycznej “Orto-Pes”.
Wkładki ortopedyczne dla dzieci
Stopy dziecka rozwijają się w ciągu pierwszych pięciu lat życia. To najbardziej dynamiczny czas, w którym przechodzą ciąg fizjologicznych deformacji. Najczęściej nie są one stałe, a dziecko z nich wyrasta. Istnieje jednak szereg zmian, na które rodzice powinni zwrócić w tym okresie szczególną uwagę. Są to m.in.: zgłaszane przez malucha dolegliwości w obrębie stóp, stawów skokowych, kolanowych, biodrowych lub sporadycznie na poziomie kręgosłupa. Może to być również widoczne ułożenie kolan na kształt litery X, chodzenie na palcach, potykanie się o własne nogi, utrzymujące się płaskostopie pomimo ukończenia 5. roku życia. Należy wówczas jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza-ortopedy, który potwierdzi ewentualny problem w obrębie stóp i może zalecić korzystanie z indywidualnie wykonanych wkładek. Dlaczego jest to tak istotne? W okresie, kiedy kości dziecka się jeszcze kształtują, istnieje bowiem możliwość określonej korekcji właśnie przy pomocy wkładek ortopedycznych. Indywidualnie wykonana wkładka rozkłada ciężar ciała dziecka na odpowiednie obszary stopy korygując podpierające je układy – kostny oraz mięśniowo-wiązadłowy.
Trzeba pamiętać, że o konieczności korzystania z wkładek ortopedycznych zawsze decyduje lekarz. Muszą być one odpowiednio przystosowane i wykonane indywidualnie do potrzeb dziecka, dlatego nigdy nie należy nabywać ich z “drugiej ręki”.
Wkładki ortopedyczne na płaskostopie podłużne i poprzeczne
Płaskostopie jest wadą stóp polegającą na obniżeniu się łuków wysklepiających stopę. Wyróżnia się płaskostopie podłużne i poprzeczne. Pierwsze polega na widocznym zapadnięciu łuku podłużnego widzianego od przyśrodkowej strony stopy – cała stopa styka się z podłożem. Celem noszenia indywidualnie wykonanych wkładek w tym przypadku jest odciążenie bolesnych części stopy, do których zalicza się ścięgno mięśnia piszczelowego tylnego, czy ścięgno Achillesa.
Natomiast w przypadku płaskostopia poprzecznego, łuk poprzeczny stopy ulega spłaszczeniu, a punkt podparcia jest przeniesiony z pierwszej kości śródstopia na kość drugą i trzecią. Na skutek tego, kości śródstopia się rozchodzą powodując poszerzenie się przedniej części stopy. Zadaniem wkładek ortopedycznych jest więc odciążenie przodostopia oraz wspomaganie leczenia takich zmian, jak modzele, czy uszkodzenia płytki podeszwowej palca.
Wkładki ortopedyczne dla osób chorych na cukrzycę
Osoby borykające się z cukrzycą narażone są na jej niebezpieczne powikłania. Do najczęstszych należy zespół stopy cukrzycowej. Schorzenie objawia się: zaburzeniami czucia w stopie, rogowaceniem i pękaniem skóry, niegojącymi się ranami, a nawet martwicą, która może prowadzić do amputacji kończyny. Aby zapobiec rozwojowi choroby, należy nie tylko regularnie poddawać się badaniom diabetologicznym, dbać o codzienną higienę stóp, ale i nosić indywidualnie wykonane wkładki ortopedyczne. Ich funkcją jest zapewnienia równomiernego rozkładu ciśnienia podeszwowego. Do zalet – z jednej strony zalicza się – zapobieganie pojawieniu się modzeli, zmian deformacyjnych, owrzodzeń czy zmian troficznych skóry stóp. Z drugiej – odciążenie stóp, ułatwiające gojenie istniejących zmian i ran. A w przypadku częściowych amputacji palców czy przodostopia – uzupełnienie ubytków i zabezpieczenie delikatnej powierzchni kikuta poamputacyjnego.
Wkładki ortopedyczne dla osób uprawiających sport
Uprawianie sportów silnie angażujących mięśnie kończyn dolnych może prowadzić do chorób przeciążeniowych, zgrubienia i zrogowaceń paznokci, płaskostopia oraz nierzadko do powstania modzeli i nagniotków. Te ostatnie pojawiają się zazwyczaj w miejscach, które są nieprzygotowane na tego typu przeciążenia, szczególnie w okolicach śródstopia. Aby nie dopuścić do wspomnianych zmian, warto zaopatrzyć się w indywidualnie wykonane wkładki ortopedyczne, które zapewniają poprawny rozkład wstrząsów i obciążeń stóp. Dodatkowo zwiększają dynamikę ruchu, przez co nie tylko zapobiegają możliwym kontuzjom, ale jak sugerują niektóre badania zwiększają też efektywność ruchu. Przekładać się to może nawet na lepsze wyniki sportowe.
W związku z tym wkładki ortopedyczne szczególnie sprawdzą się u biegaczy, cyklistów, czy piłkarzy i osób uprawiających trekking. Dzięki specjalnym materiałom, cechującym się trwałością i elastycznością, minimalizują mikrourazy, zapewniając stabilne osadzenie stopy podczas wysiłku fizycznego.
Opisane powyżej przypadki to tylko wybrane przypadki, które kwalifikują się do korzystania z indywidualnie wykonanych wkładek. Warto jednak pamiętać, że wkładki mogą również poprawić komfort chodzenia u osób niezgłaszających żadnych dolegliwości bólowych, podczas codziennych aktywności w normalnym lub nieodpowiednio dobranym obuwiu. Ponadto mogą wesprzeć stopę podczas chodzenia w butach na obcasie, co z kolei jest szczególnie ważne dla kobiet. Wszelkie potrzeby i problemy stóp należy zgłosić w naszej pracowni protetyczno-ortopedycznej w ramach konsultacji z technikiem-ortopedą.
Wywiad i badanie stóp
Pierwsza wizyta w gabinecie “Orto-Pes” rozpoczyna się od przeprowadzenia dokładnego wywiadu z pacjentem. Jego celem jest ustalenie problemu stóp, czasu, z jakim osoba się z nim boryka oraz wskazanie miejsc wyjątkowo bolesnych. Po uzyskaniu odpowiednich informacji, przechodzi się do wykonania szeregu badań na sprzęcie diagnostycznym.
Jednym z nich jest badanie podoskopem, które umożliwia ocenę kształtu, wysklepienia stopy oraz prawidłowości ustawienia stawów skokowych. Jego wykonanie bazuje na odbiciu lustrzanym obrazu stopy na podświetlonej płycie, dzięki czemu z dokładnością można stwierdzić występowanie konkretnej wady stóp. Zaletą badania jest brak jakichkolwiek przeciwwskazań zdrowotnych do jego wykonania.
Kolejne z badań opiera się o plantograf – urządzenie, na którym odbija się stopę w tuszu, dzięki czemu możliwa jest ocena miejsc podparcia stopy, jej kształtu, ułożenia oraz ustalenie miejsc,
w których dochodzi do największego przeciążenia stop. Badanie pozwala na optymalne rozmieszczenie elementów korygujących na wkładce ortopedycznej.
Ostatnie badanie wykorzystuje matę tensometryczną. Za jej pomocą ustala się rozkład nacisku stóp na podłoże oraz ocenia te fragmenty stopy, które przylegają do niego najsilniej. Poza tym, mata tensometryczna daje możliwość wykonania badania dynamicznego, pozwalającego na szczegółową analizę chodu.
Dopiero po diagnostyce możliwe jest rozpoczęcie procesu projektowania wkładek ortopedycznych, które będą szczegółowo odzwierciedlać podeszwową część stopy wraz z optymalnym rozmieszczeniem elementów korygujących.
Wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych
Pierwszym etapem wykonania wkładek jest pobranie miary. W gabinecie “Orto-Pes” może ono przebiegać w trojaki sposób: na poduszkach silikonowych, metodą podciśnienia lub wycisku
w piance. Następnie przechodzi się do stworzenia odpowiedniej bazy wkładki, kolejno jej korekty polegającej na docięciu, podszlifowaniu lub podklejeniu wkładki. Dalej wkładki podlegają ogrzaniu w celu uzyskania odpowiedniej plastyczności. Kolejny etap to umieszczenie termoformowalnych wkładek pod stopami pacjenta oraz dopasowanie ich do obuwia. Jeśli to konieczne, po okresie próbnym ustalonym z technikiem ortopedą, wkładki można jeszcze poddać dodatkowej korekcie.
Warto zaznaczyć, że każdy etap wykonania indywidualnych wkładek ortopedycznych ma miejsce na miejscu, w naszym gabinecie, a czas ich wykonania wynosi od 1 do 1,5 godziny (wyjątek stanowią wkładki dla stóp reumatoidalnych i cukrzycowych, które wymagają większego nakładu pracy).
Podsumowując, wkładki ortopedyczne nie tylko poprawiają jakość życia, ale i wspierają leczenie niektórych schorzeń. U najmłodszych mogą doprowadzić do określonej korekcji, u osób borykających się z płaskostopiem – odciążają bolące części stopy, u cukrzyków – równomiernie rozkładają ciśnienie podeszwowe, a u sportowców zapobiegają niebezpiecznym kontuzjom. Aby jednak ich działanie było skuteczne, powinny być wykonane indywidualnie do potrzeb konkretnej osoby w profesjonalnej pracowni ortopedycznej.